Cumhuriyet Hafta Sonu/11 Ağustos 2007
Müzik tarihi ile ilgilenenleri sevindirecek bir haberim var bu hafta. Tenedos Yayıncılık’ın yayımladığı “Indie & New Wave Müzik Ansiklopedisi” sonunda kitapçı raflarındaki yerini aldı. Ülkemizde ilk kez özel olarak bu müzik akımlarına odaklanan basılı yayın olması nedeniyle ayrı bir önem taşıyan eserin orijinali, İngiliz müzik yazarı ve eleştirmen Colin Larkin’in editörlüğünde gerçekleştirilmiş. Hayatını müziğe adayan Larkin, edindiği birikimleri, öncülük ettiği bir takım eşliğinde üç yıl çalışarak bu ansiklopedide toplamış.
İngilizcesi 1992 yılında yılında basılan eserdeki bilgiler, temelde Virgin Yayınevi tarafından basılan ve toplam 1400 girişin yer aldığı The Virgin Encyclopedia Of Popular Music’in verilerine dayanıyor. Indie ve new wave’in ortaya çıkışını, bu alandaki gelişmeleri ve geçirdikleri değişimleri; bu tarzlara dahil edilen grup ve müzisyenleri, yayımladıkları plaklar ve onlar hakkında yapılan filmler ile video bilgilerini; akıma öncülük eden plak firmaları, dergiler, radyo ve tv programlarını kapsayan eserde, ayrıca albümler 5 yıldızlı bir değerlendirmeye tabi tutulmuş.
Ansiklopediyi sayfa sayfa okuma olanağım olmadı ama epeyce inceledim ve Colin Larkin’in girişteki yazısında işaret ettiği gibi, benim de aklıma takılan bazı sorular oldu. “Bir müzik tarzı güç kazandığı zaman onun kategorileri suistimal edilmeye açık hale gelir. Bu tarzı nasıl tanımlarsınız ve sınırlar nerede başlar? Indie ne zaman çizgiyi atlar ve heavy metal ya da tekno/dans haline gelir? Bu kitaba Nine Inch Nails ve Prodigy’yi dahil etmekle doğru mu yaptık?” diyor Larkin. İşte benim sorularım da bu noktada ortaya çıkıyor.
MÜZİKTE INDIE VE NEW WAVE AKIMLARI
Bu eser, indie ve new wave akımlarını kapsadığına göre, önce kısaca bunların neyi ifade ettiğine bakmak gerekir. New Wave, 1970’lerde punk grupları The Sex Pistols ve The Ramones’un ortaya çıkışını izleyerek, 70’lerin sonu ve 80’lerin başında bu akımdan etkilenerek kurulan ve daha sonra funk, rock, reggae, elektronik başta olmak üzere diğer türlerle karışarak gelişen müzik tarzını anlatır. Punk’a göre müzik daha az agresif ve sözler daha önemlidir ama yine punk akımının dik başlı tavrı vardır. Indie (ya da bağımsız) müzik ise, büyük plak şirketlerinin ticari dayatmalarına boyun eğmeyi reddederek, ana akım müziğe karşı alternatif müzikler kaydeden ve bunları bağımsız, küçük plak şirketlerinden yayımlayan grupların sürdürdükleri bir akımdır. İnisiyatifi kendi eline almayı anlatan ve punk akımının temelini oluşturan “D.I.Y.” (do it yourself-kendin yap) felsefesinden etkilenir. 1990’lı yıllarda kendi evlerinin garajlarında kayıt yapıp yayımlayan gruplar bu akımın takipçisi olmuştur.
Bu kısa açıklamadan sonra neden bazı grup ya da müzisyenlerin bu kitaba dahil edilmediği akla geliyor. Örneğin neden Everything But The Girl ve Travis varken Elliott Smith yok? Neden Brian Eno ve Scott Walker yokken Elvis Costello var? Daft Punk ve Underworld’e yer verildiyse neden Coldcut yok? Öyle görünüyor ki, bu liste daha da uzayacak… Belki bu haklı soruların yanıtı, yine Colin Larkin’in şu sözlerinde bulunabilir: “Bu kitabı satın alan birçok kişi, benim özetimin özetini aldığını bilmeli ve bana şikayet mektubu yazmamalıdır. Şu unutulmamalıdır ki, sadece 656 sayfaya sahibiz ve ölçüleri açısından türü okunabilir kılmakla yükümlüyüz. Bu nedenle Sheffield’ın umut verici indie grubu December Gardens’ı ve Londra’nın güçlü pop grubu Quimby’yi çalışmamıza dahil edemedik. Bir sonraki çalışmamıza onlar da dahil olacaklar.” Buna karşın, yine de, Government Issue, Neutral Milk Hotel, Naked Raygun, Rites of Spring, Captain Beefheart, The Magic Band gibi isimler için ayrı başlık açılmayışını yadırgadığımı belirtmem gerek.
Fakat diğer yandan şunu da söylemek gerekiyor ki; böylesine geniş bir konuda ansiklopedik bir çalışma yapmak kolay iş değil. Mutlaka herkes kendine göre bazı eksikler görüp eleştirecektir. Bu nedenle, asıl üzerinde durulması gereken şey, sonuçta müzik konusunda arşivlik bir eser ortaya çıkarıldığıdır. Kitabı basan Tenedos Yayınevi, müzik kültürü üzerine dünyadaki önemli akımları Türk okuyucusuyla paylaşmak amacıyla 2000 yılında kurulmuş. Aynı yıl Virgin Yayınevi’nden caz, blues ve indie & new wave müzik ansiklopedilerinin telif hakkını almışlar ama ertesi yıl ülkemizde yaşanan ekonomik kriz nedeniyle baskıya geçememişler. Gecikmeli de olsa bugün 1. hamur kağıda basılmış bir müzik ansiklopedisi var. Türkçe çevirisini Çağatay Gülabioğlu’nun yaptığı eseri yayına Özlem Koldemir ve Atacan Günay hazırlamış. Kendilerini kutluyor, diğer ansiklopedileri de heyecanla bekliyoruz.
