© Zülal Kalkandelen
Cumhuriyet Hafta Sonu/15 Mart 2008
“Şarkılarla yolculuğa çıkmak”… Progressive rock ve art-rock’ın 62 yaşındaki radikal ismi Robert Wyatt müzik yapmaktaki amacını böyle açıklamıştı yıllar önce. 1966’da kurduğu Soft Machine grubundan ayrılıp solo çalışmalarına yöneldiği günlerden bu yana da, her albümünde bu hedefin izini sürdü. Melodilerle ve özenle seçilmiş kelimelerle aktardı sevinçlerini, kızgınlıklarını; ama bunu hep soylu bir naiflik içinde yaptı. Aynı Elvis Costello’nun Falkland Savaşı’nı sorgulayan şarkısı “Shipbuilding”i söylerken yaptığı gibi… Aynı son albümü “Comicopera”da yaptığı gibi… Robert Wyatt, kendine özgü kırılgan sesiyle, bağırmadan ama hep etkileyici bir şekilde ortaya koydu görüşlerini. 1973 yılında balkondan düşüp tekerlekli sandalyeye mahkum olsa da, artık davul çalamıyor olsa da, ne müzik yapmaktan vazgeçti, ne de üyesi olduğu İngiliz Komünist Partisi’nin mitinglerine katılmaktan geri kaldı. O, birçoklarının gönlünde hala tavrından hiç ödün vermeyen bir yaşayan efsane.
GÜLERİZ AĞLANACAK HALİMİZE...
Wyatt’ın 12. solo çalışması “Comicopera”yı, onun başeseri olarak nitelemek yanlış olmaz. Usta müzisyenin duygusal, etik, politik ve sosyal konulardaki bakış açısını yansıtan “Comicopera”, prodüksiyon kalitesi ve yüksek düzeydeki yaratıcılığıyla öne çıkıyor. Üstelik, Wyatt’ın son üç albümünde birlikte çalıştığı ekibe, Brian Eno, Phil Manzanera ve Paul Weller da katılınca, ortaya çıkan müzikal kaliteyi siz düşünün!
Üç bölüme ayrılan albüm, adıyla bile daha ilk anda şarkılardaki ana tema hakkında bir fikir veriyor: İnsanoğlunun zaafları, hayatın acınası ama komik halleri. Bizim, “Güleriz ağlanacak halimize” sözüne ne kadar da uyuyor… “Lost In Noise” adlı ilk bölümdeki şarkıların sözleri, Robert Wyatt’ın eşi, ressam ve şarkı sözü yazarı Alfreda Benge’ye ait. İnsanın hayattaki kayıplarına ve ilişkilerine odaklanan bu bölümün en çarpıcı şarkısı, “Just As You Are”. Brezilyalı şarkıcı Monica Vasconcelos, kendisini hayal kırıklığına uğratan hayat arkadaşına hitaben üzüntüsünü dile getirirken, yine de hala onu sevmeye devam edeceğini söylüyor. Sonra araya giren Robert Wyatt’ın sesinden ilişkinin erkeğin bakış açısını dinliyoruz. Paul Weller’ın gitarıyla eşlik ettiği “Just As You Are”, bugüne kadar yapılmış en güzel aşk şarkılarından birisi. Bu bölümde Gilad Atzmon’un klarnetiyle renklenen “You You” ise, adını anmak istediğim bir diğer romantik şarkı.
SAVAŞ, TERÖR VE VAHŞETE TEPKİ
İkinci bölümde “The Here and The Now” ile birlikte, birden Wyatt’ın şarkı sözlerini ele aldığını hissediyorsunuz. Bu bölümde, özellikle Amerika’nın peşine takılan İngiltere’nin Irak Savaşı’na katılışının etkileri ve Wyatt’ın, din ya da 2007 yılında dünyaya egemen olan vahşet gibi anlayamadığı şeylerin yanı sıra, bir meydanda çalan müzik gibi hayatın sevdiği yanları da var.
Caz esintileri taşıyan enstrümantal “On the Town Square” adlı şarkı, kent meydanında çalan ve insana mutluluk veren müziği tam anlamıyla hissettiriyor. İkinci bölümün açılışını yapan “A Beautiful Place”, bir Eno/Wyatt ortak bestesi. Folk türüne yakın duran bu parçanın alaycı bir havası var. “Güzel bir gün, uzaklara gitmek için/Güzel bir gün ama burada değil” diyen sözler, Wyatt’ın Batı dünyasından uzaklaşma isteğinin altını çiziyor. Çünkü daha sonra gelen “Mob Rule” ve “A Beautiful War” adlı şarkılarda ortaya çıktığı gibi, dünyayı artık kabadayıların yönetmektedir ve utanç verici savaş başlamıştır. Bu bölümün kapanışını yapan ve elektronik seslerin devreye girdiği “Out of the Blue”, albümün en etkileyici şarkısı. Aynı zamanda, Brian Eno’nun vokalde Wyatt’la birlikte seslendirdiği “Kör olası nefretini soktun kalbime” sözleriyle de albümün en agresif şarkısı.
Ve artık dünyada olan bitenden yorulan, İngiliz olmaktan bunalan Robert Wyatt, son bölüm “Away With Fairies”de ülkeden ayrılmak ister. İngilizce konuşan insanlardan da sıkılmıştır. İki İspanyolca, bir İtalyanca ve iki enstrümantal şarkı ile veda eder dinleyicilere. Bunlardan birisi, Kübalı şair ve ozan Carlos Puebla’nın, Che Guevera’nın Küba’dan ayrılmasının üzerine yazdığı ünlü şarkı “Hasta Siempre Comandate”dir. “O büyük umutlar ve hayaller olmasaydı ayakta kalamazdım,” diyerek kendi kuşağını ayakta tutan geleceğe dönük umudun peşinden gider.
Wyatt, böylece albümü hayranları için büyük bir sürprizle noktalıyor ve yolculuk burada sona eriyor Ben, bu yolculuktan çok hoşlandım ve Wyatt’ın sanatına olan hayranlığım bir kat daha arttı. Öfkesini böylesine bir olgunlukla dile getirip sanata dönüştürebilen, yaşananlara üzülüp kızsa bile karamsar olmamayı başarabilen eşsiz müzik dehası Robert Wyatt’a en derin saygılarla…
