Cumhuriyet / 11 Eylül 2011
STEVE REICH / Kronos Quartet - WTC 9/11 (Nonesuch Records)Minimalist müziğin en önde gelen isimlerinden Steve Reich, New York’taki 11 Eylül terör saldırısına, Dünya Ticaret Merkezi’nden 4 blok ötedeki evinde tanık olmuş. Binlerce insanın öldüğü facianın 10. yıldönümünde yayımladığı yeni albümü, o karanlık günün adeta müziğe aktarılmış bir belgesi diye nitelenebilir. Nonesuch Records tarafından yayımlanan albümde, Steve Reich’a daha önce de birlikte kayıtlar yaptığı ünlü yaylılar dörtlüsü Kronos Quartet eşlik ediyor.
Albüm yayınlanmadan önce kapağının etrafında dönen tartışmayla yer aldı uluslararası medyada. Dünya Ticaret Merkezi’nde ikinci kuleye çarpmakta olan uçağı gösteren fotoğraf, Amerika’da büyük tepki gördü. Aslında yaşanan felaketi çok etkili bir şekilde ortaya koyan bir fotoğraftı ama Amerikan kamuoyunda genel bir rahatsızlığa neden olunca albüm kapağı değiştirildi.
“WTC 9/11”, Reich’ın müziğinde terör temasını işlediği ilk albümü değil. 2006 tarihli “Daniel Variations”, 2002’de Pakistan’da El Kaide örgütü tarafından kaçırılıp öldürülen Amerikalı gazeteci Daniel Pearl’ün anısına yaptığı bir çalışmaydı.
Bu kez doğrudan kendisinin de yaşadığı korkunç bir terör olayını müziğine aktaran Reich, uzun süredir düşündüğü bir yöntemi de albümünde uygulama olanağı bulmuş. 11 Eylül saldırıları sırasında kaydedilen ses kasetlerini ve video arşivlerini tarayıp, insanların konuşmalarından ilginç bölümler almış. Özellikle saldırının yapıldığı alanda çalışan itfaiyecilerin ve helikopterlerle yardım ulaştırmaya çalışan görevlilerin birbirleriyle yaptığı konuşmalar ilgisini çekmiş. Ayrıca albümde Reich’ın olaya tanık olan aile üyeleriyle ve tanıdıklarıyla yaptığı röportajlardan alıntılar duyuyoruz.
“İnsanlara ait konuşma seslerinin elektronik müzikte kullanımı, bana göre osilatör (oscillator) ya da synthesizer kullanmaktan daha ilginçti. Çünkü orada insani bir içerik var. Sound olarak osilatör ya da synth’ten çok daha zenginlik söz konusu” diyor Reich. Konuşma seslerinin kendi içinde bir melodisi olduğunu, onu müziğe aktarınca bu melodinin müziğe yansıdığını belirtiyor. Bunu ‘speech melody’ olarak adlandırıyor Reich.
Steve Reich’ın kullandığı bu yöntemin, tarihin en dehşet verici saldırılarından birisini olduğu gibi, en sarsıcı, en gerçekçi haliyle müziğe dönüştürmekte çok başarılı bir yol olduğu kesin. Müzisyenin 25 yıldır yaptığı da zaten, gerçeği yansıtan materyaller ile müziğe ait materyalleri buluşturmak ve böylece başka şekilde ortaya çıkamayacak özgün bir müzik yaratmak.
“WTC 9/11” de, bu serinin içinde son derece karanlık ve bir o kadar da etkileyici minimalist müziğiyle, Reich’ın kariyerinde önemli bir çalışma. Kendi içinde 3 bölümden oluşan 15 dakikalık parça, 11 Eylül günü yaşanan dehşeti, korkuyu, tedirginliği dinleyene hatırlatıyor.
Albümde bunun dışında Reich’ın 2009’da yaptığı “Mallet Quartet” adlı bestesi ve 2002 tarihli “Dance Patterns” yer alıyor.
Yaklaşık 37 dakika süren albümün adındaki WTC, açık ki 11 Eylül’de saldırı düzenlenen World Trade Center’dan geliyor; ama aynı zamanda Reich’ın ifadesiyle “The World to Come” ifadesine de atıf yapıyor. Bunun tam olarak ne anlama geldiğini Kronos Quartet üyeleri bile tahmin edemediğine göre, sanırım bir tek kendisi biliyor.
Kronos Quartet, çaldığı her notaya derinlik katıp, müziği eşsiz bir güzelliğe taşıyan bir dörtlü. Bu albümde Steve Reich ile buluşmaları bir kez daha tarifi zor bir mükemmellikle sonuçlanıyor. “WTC 9/11”, tarihe çok trajik bir olayı müziğe böylesine çarpıcı bir şekilde yansıtan ender albümlerden birisi olarak geçecek.
