Cumhuriyet / 15 Temmuz 2012
Avusturyalı yönetmen Edgar Honetschlager’in “Aun : The Beginning and the End of All Things” adlı filminin tanıtım videosunu gördüğümden beri filmi izlemek için sabırsızlık içindeyim. Nadiren bir filmi böyle heyecanla beklerim. Kurgusal dünyadaki tekrarlardan sıkıldığımdan, uzunca bir süredir bu heyecanı yaratan, sadece belgeseller ya da felsefenin derinliklerine giren avangart filmler oluyor. Aun’u merak etmemin nedeni öncelikle konusu; ana tema, insanoğlunun geleceğe yönelik macerası, yarını keşfetme çabası ve kıyametten duyduğu dehşet. Yönetmenin söylediğine göre film, yapısalcı antropolojinin kurucusu Claude Levi-Strauss’un 20. yüzyıl boyunca savunduğu düşünce çizgisinden ve Japonların yerli dini Şintoizm’in felsefesinden izler taşıyor. Bu görüşlere yakın durduğumdan ya da ruhani dünyaya ilgi duyduğumdan değil; aksine pek vakıf olmadığım bir alandan yola çıkarak, geleceğe yönelik farklı çıkarsamalarda bulunabilmek bakımından ilginç buluyorum filmi.
Bu yazı, bir müzik yazısı ama girişte bir filmden bahsetmemin nedeni var; aslında Avusturyalı müzisyen Fennesz’in film için yaptığı müziklerden oluşan albüme getireceğim sözü. Touch Records tarafından yayımlanan albüm, deneysel elektronik müziğin takdirle izlediğim isimlerinden Fennesz’ın solo kariyerine eklenen yeni bir halka. Solo albüm olarak en son 1989-1996 arasında eski sampler’larıyla kaydettiği parçaları bir araya getirdiği “Szampler”ı çıkarmıştı Fennesz. Ondan önce de sarsıcı “Black Sea” vardı. Geçen yıl Ryuichi Sakamoto ile yayımladığı “Flumina” ile sarsılmışken, “Aun” beklemediğim bir anda geldi.
52 dakikalık albümde 19 parça var; “Aware”, “Haru” ve “Trace”, Fennesz’in 2007’de Ryuichi Sakamoto ile yaptığı “Cendre” adlı albümde de yer alıyordu ama diğerleri bu film için yeni kaydedilmiş. “O kayıtlar yenileri için bir ipucu olabilir mi?” diye aklınıza gelebilir. O 3 parçayı özellikle bu açıdan diğerleriyle kıyaslayarak dinledim. Bana göre Sakamoto’nun piyano tınılarının Fennesz’in gitar titreşimleriyle kurduğu belirgin diyalog, o parçalara ayrı bir özellik katıyor ama karakter olarak albümle uyum sorunu yok o parçalarda.
Başlangıçta albümün karakterini belirlediği için filmden söz etmiştim. Basın açıklamasında filmin 21. yüzyılda insanoğlunun doğa ile yıkıcı ilişkisinin yarattığı sorunların ne ekonomi ne de bilim ile çözülemez hale geldiği bir ortamda yüzünü ruha, inançlara, mitolojilere döndüğü söyleniyor. Üzerinde yaşadığı dünyayı gün be gün yok edip aklın yolundan çıkan bir ırkın, bu aşamada oturup ağıt yakmaktan başka çaresi var mıdır, yok mudur tartışılacak bir konu.
Fennesz’in yaptığı bu konular etrafında dönen filmi sesle çevrelemek. Buna uygun olarak, baştan sona ağır ağır seyreden, bazen dehşeti bazen hüznü, bazen de gizemi duyumsatan cızırtlılı ve uğultulu ses öbekleri var albümde. Fakat Fennesz'in önceki çalışmalarında yoğun olarak karşımıza çıkan drone bu albümün belirleyici özelliklerinden değil. Beyninize melodiler nakşetmiyor Fennesz; her zamanki gibi dinleyiciyi bulunduğu ortamdan alıp seslerle farklı bir atmosfere ışınlıyor. Ambient / deneysel elektronik müziğin en iyi yaptığı şey de bu değil mi? Akustik gitar da kullansa onu elektronik altyapıda işleyip aktarıyor bize.
Albümün sonuna alınan parça “Hikari”nin dingin bir ambient tonunda seyredişini tükenişin mi yoksa umudun mu belirtisi olarak yorumlamak doğru emin değilim; bazen çabalamayı bırakıp sakin bir şekilde olacakları da bekleyebilir insan. Sanırım bunun tam yanıtını filmi izleyince alırız ama ben bu albümde kendimi bırakıp Fennesz’in seslerinin izlediği yola girince açık bir meydandan kapısı kapalı bir alana sürüklenmedim; kapalı gözüken kapıyı zorlayarak da olsa başka bir mekana adım attım. İlk anda ürkütücü, aşina olmadığım bir yerdi; fakat sonra duvardaki yarıkları gördüm; içeri ışık sızıyordu.
Belki de bu izlenimi değiştirmemek için filmi izlememeliyim... Bilmiyorum.
