3.8.2014
25 Haziran 2014, pop müziğin yaşarken efsaneleşen büyük yeteneği Michael Jackson’ın beşinci ölüm yıldönümü. Daha 10 yaşındayken kardeşleriyle birlikte The Jackson 5 grubuyla birlikte çıktığı sahnede yıldızı hiç sönmedi Michael’ın. Neredeyse yaşamının tümünü kapsayan kariyerinde müzik dünyasında yaptıkları ona “Pop’un Kralı” ünvanını kazandırdı. Çok satan albümler, liste rekorları, ödüller, delicesine peşinden giden hayranlar, onu dev bir yıldız haline getirmiş, en tepeye çıkarmıştı.
25 Haziran 2014, pop müziğin yaşarken efsaneleşen büyük yeteneği Michael Jackson’ın beşinci ölüm yıldönümü. Daha 10 yaşındayken kardeşleriyle birlikte The Jackson 5 grubuyla birlikte çıktığı sahnede yıldızı hiç sönmedi Michael’ın. Neredeyse yaşamının tümünü kapsayan kariyerinde müzik dünyasında yaptıkları ona “Pop’un Kralı” ünvanını kazandırdı. Çok satan albümler, liste rekorları, ödüller, delicesine peşinden giden hayranlar, onu dev bir yıldız haline getirmiş, en tepeye çıkarmıştı.
1980’li yıllardaki Michael fırtınası, 90’larda da sürdü, ancak ilk çocuk istismarı suçlaması da 90’lı yılların başında geldi. O bu iddiaları hep reddetse de, artık hayatı skandallar, sansasyonlar ve mahkemelerde açılan davalarla doluydu. Son yıllarda mali krize girince büyük bir şovla sahnelere yeniden görkemli bir dönüş yapmaya hazırlanıyordu. İşte tam o sırada 25 Haziran 2009’da aniden yaşama veda ettiği duyurulduğunda henüz yarım yüzyıllık bir hayatı tamamlamıştı. Bu dünyadan göçüp gittiğine kimse inanamadı. Özel doktoru Conrad Murray, 2011’de Michael Jackson’a aşırı dozda anestetik propofol vermekten dolayı dört yıl ceza aldı ama 2013’te California yasalarından yapılan bir değişiklik sonucunda salındı. Murray’ın ifadesine göre, MJ’ı o değil, ilaç bağımlısı olan Michael’ın kendisi yanlışlıkla öldürmüştü.
Sonuçta müzik dünyasından bir Michael Jakson geçti ama geride bıraktığı müzik mirası o kadar büyük ki, bugün hala arkasından yeni albümleri çıkıyor, yayınlamadığı kayıtları düzenlenerek ünlü isimlerle düet haline getiriliyor. Hatta o kadar ki, bu yıl Las Vegas’ta yapılan Billboard Müzik Ödülleri’nde kullanılan hologram görüntüsü sayesinde, yeni albümünden çıkan “Slave to the Rhythm” adlı şarkıyı Michael Jackson’ın kendisi söylüyormuş gibi izledi dünya. O mali kriz içinde ayrıldı bu dünyadan ama arkasından ailesi ve plak şirketi milyon dolarlar kazanmaya devam ediyor. Associated Press’in haberine göre, öldüğü günden beri bugüne kadar MJ adıyla kazanılan paranın 600 milyon dolar olduğu, bunun da yılda 100 milyon doları geçtiği bildirliyor. Ünlü grup Cirque du Soleil’in MJ’ın şarkılarından sahneye uyarlanan şovu “The Immortal Tour”un dünya çapında 500’den fazla şovu planlanmış durumda. Belli ki Michael efsanesi bitmedi... Biz de onu ölüm yıldönümünde en güzel on şarkısıyla analım istedik.
1- “Billie Jean” (Michael Jackson)
2- “Beat It” (Michael Jackson)
Birçok şarkıda olduğu gibi, MJ’ın yazdığı “Beat It”in de prodüktörlüğünü Quincy Jones üstlenmişti. “Thriller” albümünden üçüncü tekli olarak yayınlanan şarkı, Eddie Van Halen’ın çarpıcı gitar solosuyla dikkat çeker. Yaptığı katkı karşılığında hiçbir ücret almayan Eddie Van Halen, bir röportajında, “Belki Michael bir gün bana dans dersi verir,” diye düşündüğünü söylemişti. Onun katkısıyla siyahi rock müzikte bir dönüm noktası haline gelen şarkı, MJ’ın müziğini de daha geniş beyaz kesimlere ulaştırdı. Sokaklarda süren çete hayatını konu alan şarkıyı yazarken MJ’ın “West Side Story”den esinlendiği söylenir, video da onunla ilişkilendirilse de, yönetmen Bob Giraldi, içinde yetiştiği Paterson, New Jersey’deki İtalyan serseri gruplarından esin aldığını söyledi.
3- “Smooth Criminal” (Michael Jackson)
1987 tarihli “Bad” albümünden çıkan teklilerden biriydi. MJ, çoğu şarkısının aksine, burada doğrudan kendi deneyimlerinden esinlenmemiş, hayali bir olay etrafında kurmuştur şarkıyı. Annie adlı bir kadın, bir gangster tarafından saldırıya uğramış ve MJ da bu olaya tanık olmuştur. Şarkıda sürekli “Annie are you OK?” diye sormasının nedeni budur. (O yıllarda İngilizce’ye hakim olmayanlar, MJ’ın hızla söylediği bu cümleyi “eni vici vokke” diye söylemiş, sözler sonradan ortaya çıkınca da bu epey bir espri konusu olmuştu.) MJ’ın 1930’lardan bir gangster gibi giyindiği videoda, özel bir teknikle iki ayağı da yere bastığı halde 45 derece eğimli bir şekilde yerçekimine meydan okurcasına dans ederken gösteren çekimler yer alır. MJ’ın 1988’de yayınladığı ve Joe Pesci’nin de rol aldığı “Moonwalker” adlı antolojik filmin temelinde de bu şarkı vardır.
4- “Thriller” (Rod Temperton)
“Thriller” yayınlandığında MJ, 1979 tarihli “Off the Wall” albümüyle zaten büyük bir başarı elde etmiş durumdaydı; ancak tüm dünyada bir fenomen haline gelmesinde bu albüm bir dönüm noktası oldu. Paul McCartney (The Girl Is Mine) ve Eddie Van Halen’ın (Beat It) yanı sıra, “Thriller”da Vincent Price ile işbirliği yapılması, müzik endüstrisindeki ırk kaynaklı ayrımı aşmakta yardımcı oldu. (Şarkının ortasındaki konuşma sesi ve ünlü gülüş, ünlü Amerikalı oyuncu Vincent Price’a ait.) “Thriller”, geceleri insan yiyen kurt adamlar hakkındaki korku saçan temasıyla bu ölçüde popüler olup, bir yılı aşkın süre listelerde kalabilen ilk pop şarkısıydı. Michael Jackson, şarkılarının büyük bir kısmını kendi yazsa da, “Thriller”, İngiliz besteci prodüktör Rod Temperton imzalıydı. (Temperton, MJ için ayrıca “Rock with You” ve “Off the Wall” adlı şarkıları yazmıştı.) Yaklaşık 14 dakika süren “Thriller”ın videosu, şarkıların videolarla aklımızda yer etmeye başladığı MTV döneminde koreografisi ve kostümleri ile çığır açmıştı.
5- “Dirty Diana” (Michael Jackson)
“Bad” albümünde yer alan bu şarkı, MJ’ın “Beat It” gibi pop rock/hard rock’a yakın duran şarkılarından biridir. Bu kez gitarda Eddie Van Halen yerine Billy Idol’ın da gitaristliğini yapan Steve Stevens yer alır. MJ, bu şarkıda da “Billie Jean” gibi groupie denilen kadınlardan söz eder, ancak bu defa Diana adlı belli bir kadın söz konusudur. Bu şarkı yayınlandığında, MJ aynı albümden beş şarkısı birden bir numaraya yükselen ilk müzisyen oldu. Şarkının videosu canlı bir performans sırasında 1988’de Los Angeles’ta Joe Pytka tarafından çekildi. Ayrıca New York Madison Square Garden’da çekilen 7 dakikalık bir videosu daha var.
6- “Bad” (Michael Jackson)
Bu şarkı da MJ’ın gettolara ve West Side Story’e olan ilgisini gösterir. Kötü bir semtte oturan bir genç, özel bir yatılı okula gitme şansı elde etmiş ve tatil döneminde geri döndüğünde mahallesindeki diğer çetelerde yer alan çocukların kıskançlığı yüzünden başı belaya girmiştir. MJ, bir röportajında bu şarkıya konu olan olayı bir dergide okuduğunu anlatmıştı. Dance-pop ve funk unsurlarını buluşturan “Bad”in başlangıçta Prince ile bir düet olmasının planlandığı ama onun açılıştaki “your butt is mine” sözünü söylemek istemediği söylenir. Açıkçası Prince’in sadece bu nedenle düeti geri çevirmesi bana pek mantıklı gelmiyor ama yine de bilinmez. Bir metro istasyonunda iki çetenin kavgasını yansıtan videoyu, Martin Scorcese çekti, Wesley Snipes rakip çetenin liderini oynarken, MJ’ın annesi rolünü Roberta Flack üstlendi. MJ’ın isyankar bir imaja büründüğü “Bad” dönemini en iyi anlatan şarkıdır bana göre.
7- “Scream” (James Harris III / Terry Lewis / Michaell Jackson / Janet Jackson)
MJ’ın kardeşi Janet Jackson ile düet yaptığı 1995 tarihli “Scream”, iki CD’lik “HIStory: Past, Present and Future” albümünün ikinci CD’sinde yer alır. MJ, pop, dance-pop ve electrorock’ı buluşturan şarkıda, medyanın çocuk istismarı iddiaları ve Lisa Marie Presley ile evliliğini ele alış yöntemine karşı agresif bir tavır yansıtır; medyaya, kendisine baskı yapmaktan ve gerçeği çarpıtmaktan vazgeçmesi çağrısında bulunur. Mark Romanek’in çektiği siyah beyaz video, o dönemde 7 milyon dolarlık bütçesiyle en pahalı video olmuştu.
8- “The Way You Make Me Feel” (Michael Jackson)
“Bad” albümünde yer alan 1987 tarihli “The Way You Make Me Feel”, MJ’ın en güzel R & B odaklı şarkılarındandır. Daha önce de kadınlar hakkında şarkılar yapmıştı ama bu şarkının videosunda ilk kez doğrudan karşı cinse aşkını gösteren sahneler yer aldı. “Bad” albümünün 25. yılı dolayısıyla hazırlanan Bad 25 belgeselinde, bunun, özellikle kamuoyunun gözünde MJ’ın kadınlara ilgisini göstermek açısından planlı olarak yapıldığı belirtildi. Jackson’ın bir sokakta arkasından gittiği Tatiana Thumbtzen de, o dönemde MJ ile aralarında ilişki olduğunu da iddia etmişti. Birçok farklı ritmin kullanıldığı şarkıyı Michael’ın annesinin isteği üzerine yazdığı da söylenir.
9- “Man in the Mirror” (Glen Ballard / Siedah Garrett)
Glen Ballard’ın bestelediği ve Siedah Garrett’ın sözlerini yazdığı şarkının, değişimi insanın kendisinin başlatabileceğini anlatan umut verici bir mesajı var. Vokalde MJ’ın yanı sıra, Garrett, Amerikan gospel korosu The Winans ve Madonna’nın “Like A Prayer” adlı şarkısında da yer alan Andrea Crouch Choir’ın katkıda bulunmuştu. Diğer videolarının aksine, bu şarkı için çekilen videoda MJ odak noktası ya da başrolde değildir; sadece sonda tek bir sahnede kalabalığın içinde görünür. Onun yerine Washington’daki insan hakları yürüyüşünü, Etiyopya’daki açlığı, evsizleri, İran rehine krizini, Kennedy suikastini, Gandhi, Martin Luther King, Mandela, Rosa Parks gibi önemli figürleri gösteren sahneler kullanılmıştır. “Bad” albümünün 1 numaraya çıkan şarkılarından “Man in the Mirror”, MJ’ın toplumsal mesaj verdiği şarkılardan biridir.
10- “They Don’t Care About Us” (Michael Jackson)
1996 tarihli “HIStory: Past, Present and Future: Book I” albümünde yer alan “Man in the Mirror” gibi MJ’ın toplumsal/siyasi içerikli şarkılarındandır. Bu nedenle de yazdığı en tartışmalı şarkılardan biridir. Yayınlanmadan bir gün önce The New York Times gazetesinde, şarkıda Yahudi karşıtı sözler olduğu yazılınca, büyük tepki çekti. Bunun üzerine MJ, şarkının önyargı ve nefretin neden olduğu toplumsal ve politik sorunlara dikkat çektiğini ve kendisinin saldıranlardan değil, saldırılanlardan birisi olduğunu söyleyip, yanlış yorumlanmasına üzüldüğünü açıkladı. Ancak o dönemde çoğu radyo şarkıyı çalmaya yanaşmayınca, Amerika’da liste başarısı sınırlı oldu. Spike Lee tarafından çekilen iki videodan birincisinde MJ Brezilya’da yoksulların yaşadığı bir favaleda hayranlarıyla dans ederken görünür; insan hakları ihlallerine dair görüntülerin yer aldığı bir hapishanede çekilen diğer videoda ise hapisteki mahkumlardan biridir.
