"Istanbul" ile sarsıldıktan sonra, "Kiss Me A Lot" ve "I'm Throwing My Arms Around Paris" ile aşka, sevgiye özlemi haykırdık birlikte. Yanımda konsere birlikte gittiğim üniversiteye henüz başlamış arkadaşlarımla, 55 yaşındaki Morrissey'in ve belki de o salonda bulunan çoğu insanın aynı özlem içinde olması, bu dünyanın acı gerçeği diye düşündüm. Herkesin aradığı ama gerçeğini pek az insanın bulabildiği o özlem insan sıcağıydı... Morrissey'in gözlerindeki ifade ve beden dili, hayvan haklarıyla ilgili şarkıları söylediğinde belirgin şekilde kararlılık kazanıp sertleşiyor. Flamenko gitar tınıları eşliğindeki "The Bullfighter Dies"ı söylediğinde bir kez daha tanık oldum buna. Jesse Tobias, gitarıyla bir taburenin üzerine oturup öne çıktığında kendisi bir adım geriye çekilip alkış tutarken yüzündeki ifadeyi görmek lazım; bir insan yaptığı işe, yazdığı şarkıya duyguğu inancın resmiydi o. Arkada olanlar belki anlamamıştır ama gömleğine yapıştırdığı "Animals Do Not Smoke" logosu konser boyunca düştüğünde ısrarla alıp yeniden yapıştırdı. Hayvan testlerine karşı çıkan bir slogandı o.
Konser boyunca dinlediğimiz toplam dört The Smiths şarkısından birisi beklendiği gibi "How Soon Is Now?" oldu. Johnny Marr da bu yıl turnesinde aynı şarkıyı çaldı, hatta Noel Gallagher sahnede ona eşlik etti; Marr'ınki sound olarak mükemmeldi ama vokalde Morrissey'in şarkıya yaptığı yadsınamaz katkıyı yok ediyordu. Morrissey'in "How Soon Is Now?" versiyonu, doğal olarak orijinaline çok daha yakın geliyor kulağa.
Dün geceyi benim için tarihe kazıyan an, "Earth Is the Loneliest Planet of All" ile geldi. Çünkü yeryüzünün en yalnız gezegen olduğunu anlatan şarkıyı sunarken, "I'm your arkadaş" dedi Morrissey. Daha önce birkaç kere de yazdım; Moz, yaklaşık 30 yıldır hep keşke arkadaşım olsa diye içimden geçirdiğim bir müzisyen. "I'm your arkadaş" cümlesini, en zor anlarımda bile sesiyle hep yanımda olan o müzik yoldaşımdan duyduğumda hissettiklerimi tam olarak anlatabileceğimi sanmıyorum. Sadece o cümleyi kurmuş olması, müzik aracılığıyla dinleyicisiyle kurduğu bağın ne anlama geldiğinin çok iyi farkında olduğunu gösteriyor. Daha da ötesi, öyle bir bağ ancak her iki tarafın da ihtiyaçları doğrultusunda kurulabileeceğinden, kendini konumlandırdığı yeri de özetliyor...
Morrissey konseri olur da politika olmaz mı? Politikacılara, hükümetlere en sert eleştirileri yapmaktan hiç çekinmedi yıllardır. "World Peace Is None of Your Business"i söylerken bir kez daha hatırlattı; hükümetler ancak zenginin daha zenginleşirken, fakirin daha da yoksullaşması için var. (Bu konudaki görüşlerini yaptığım röportajda ayrıntılı anlatmıştı.) Bu albümde beni en çok etkileyen şarkılardan biri olan "I'm Not a Man"i "Farz edin bugün sizin yaşgününüz, aylardan mayıs, günlerden 22 ve siz erkek değilsiniz," diyerek sundu. 22 Mayıs'ta doğan Steven Patrick Morrissey'in, toplumdaki cinsiyet algılarını sorguladığı müthiş şarkısı, konserin bir diğer doruk noktası oldu. (Toplumdaki cinsiyet algıları üzerine Morrissey ile yaptığım diğer röportaj burada.)
Hayatımı değiştiren The Smiths şarkısı "Meat Is Murder", beklendiği gibi bir yandan hayvan hakları savunucularının heyecanı ile karşılanırken, diğer yandan salonun büyük kesiminde sessizlik içinde dinlendi. Çünkü sahnedeki ekrana yansıtılan hayvan zulmü görüntüleri, et ve süt ürünleri fabrikalarında yaşanan trajedi, içinizde isyan duygularını başlatabilecek kadar sarsıcıydı. Konser başlamadan önce dinleyicilerden birisi, şarkının provokatif olduğunu söylediğinde, Moz'un yapmak istediğinin zaten o olduğunu; çünkü böyle bir konunun o şekilde sunulmayı gerektirdiğini söyledim. "Meat Is Murder"ı anons ederken, Meksika'da sirklerde hayvanların kullanılmasının yasaklandığını, Norveç ordusunda çevresel nedenlerle askerlere etsiz yemek çıkarılmaya başlandığını söyleyerek, "Yavaş da olsa bir şeyler değişiyor," dedi Moz. Haklıydı. Konserden önce ve sonra sosyal medyadaki mesajlara baktım. Morrissey, her mekanda olduğu gibi Volkswagen Arena'da da et ürünleri satışı yapılmamasını istediği için, konsere sırf inat olsun diye Adana kebabı ya da dürüm ile geleceğini söyleyenler yine vardı. Konserden sonra sokaklar yine köftecilerle dolmuştu ama aynı zamanda sayıları çok olmasa da "Morrissey haklı. Et yemeyi keseceğim," diyenler de vardı.
Bisten önce son şarkı olarak, zemini titreten perküsyon sesleriyle "Speedway"i söylerken, "Her zaman kendi garip yöntemimle size karşı dürüst oldum," dedi. Onu farklı kılan da, o sözünü esirgemeyen dürüstlüğü. Yanlış hatırlamıyorsam, ilk sahne işgalini o şarkı sırasında hemen arkamızda duran bir kadın dinleyici yaptı. Üstelik sahne ile bizim bulunduğumuz alan arasında 1.5 metre kadar uzaklık ve yükseklik farkı vardı. Buna karşın güvenlik görevlilerinin bulunduğu alana inen dinleyiciyi gören Moz, elini uzatıp onu sahneye çekti.
Ekip bis için geri geldiğinde, "Asleep"i karanlıkta sadece arkasından yansıtılan bir ışıkla söyledi Morrissey. Ölüme atıf yapan şarkıyı bu turnesinde sürekli biste söylemesinin rastlantı olduğunu düşünmüyorum. Çünkü yazdığı, yaptığı her şeyi en ince ayrıntısına kadar düşünen, çağrışımlara yaşamının her anında yer veren bir müzisyen. Bu şarkıyı söylerken neler hissettiğini sorduğumda, "55 yaşında birkaç arkadaşım ve iyi bir banka hesabım var diye onu yazmaya yönelten nedenleri unutmam," diye yanıtlamıştı. "25 yaşında intiharı düşünen bir müzisyenin, 55 yaşında hastalıktan ölmesi trajik olur," diyor. Londra'da bu şarkıyı sunarken, "Beni hatırlayın, kaderimi unutun" demesi de rastlantı değildi. Hastalığı tam olarak ne durumda bilmiyorum, spekülasyon yapmak da doğru değil; sadece "Asleep"i dünkü konsept içinde söylemesinin sıradan bir durum olduğunu düşünmüyorum.
Yaklaşık iki saat süren konserin kapanışını, beklendiği gibi "Everyday Is Like Sunday" ile yaptı Morrissey. Hemen herkesin eşlik ettiği şarkı sırasında sahne işgalleri yeniden başladı ve bu kez arka arkaya bir sürü insan sahneye ulaşma çabasına girdi. Korumalar ve dinleyiciler arasında yaşanan mücadele sırasında Morrissey'in elini tutabildiğini yukarı çekmesi görülmeye değer bir manzaraydı. Kimisinin verdiği mektubu cebine koydu, kimisinin uzattığı plağı alıp sahnede özenle bir yere yerleştirdi.
En sonunda meşhur gömlek fırlatma sahnesi yaşandığında işler karıştı. Klaus Nomi'nin sesi salonu doldururken az ötemde bir yere düşen gömleği sahiplenme mücadelesi epey sert geçti. Sonunda baktılar olacak gibi değil, Morrissey'in ekibinden birisi elinde makasla gelip gömleği parçalara ayırarak etraftaki hayranlara birer parça verdi. Bu arada bir arkadaşımız sadece arada kaldığı için fena ezildi, yağmurluğu parçalandı. Çekebildiğim kadarıyla o anları kaydetmeye çalıştım. Açıkçası konserin bitişi sahnenin hemen önünde bulunanlar için kaotik oldu. Ben konsere üniversiteye henüz başlayan genç arkadaşlarımla gittiğim için onların arasında epey heyecanlı bir konser yaşadım. Ben bu kez sahne önünden daha ileriye gitmedim ama gidenler hakkında birisi yine çıkıp, "Liderle geceleyecek çukurdaki kadınlar" şeklinde cinsiyetçi ve çirkin bir benzetme yapmaz umarım. Çünkü orada yaşanan, sadece müzik sayesinde kurulabilecek kadar güçlü, sıradışı ama çok saf bir bağ...
Mekandan çıkıp metroya geldiğimizde saate baktım. Yaklaşık 6.5 saat ayakta, aç ve susuz kaldığımı o anda fark ettim. Konserle geçen iki saat, 20 dakika gibiydi; gerisinde de sanki zamanda seyahat edip 18 yaşıma dönmüştüm. Morrissey'e kitabını imzalatamasam da o "I'm your arkadaş" demişti. Dansçılara ya da dudak uçuklatan devasa sahnelere değil, sadece şarkılarına güvenen bir efsaneyi bir kez daha ağırlamıştık. Bundan daha güzel bir 6.5 saat olur mu...
(Fotoğraflar ve videolar bana aittir.)
